ប្រាសាទបន្ទាយស្រីគឺជាប្រាង្គប្រាសាទមួយក្នុងចំណោមប្រាសាទជាច្រើននៅ ខេត្តសៀមរាប អង្គរដ៏ល្បីល្បាញនៅក្នុង ប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូចជានៅលើ ពិភពលោក ដែរ ដែលបានទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិយ៉ាងច្រើនកុះករមកពីតំបន់ជាច្រើន។ ក្រុមភ្ញៀវទេសចរដែលបានទៅទស្សនាប្រាង្គ ប្រាសាទអង្គរវត្ត និងប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុងទឹកដីនៃ ខេត្តសៀមរាប តែងតែឆ្លៀតចំណាយពេល ធ្វើដំណើរក្នុងរយៈចម្ងាយដ៏ឆ្ងាយពីទីរួមខេត្ត ។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រីមានឈ្មោះល្បី ព្រោះវាត្រូវបានសាងសង់ឡើងពី ថ្មផ្កាឈូកជាមួយ នឹងក្បាច់ចម្លាក់ យ៉ាងល្អិតឆ្មាររស់រវើកជាងគេ ដោយមានតួប្រាង្គបី ដែលមានសភាពល្អឆើតឆាយដូចស្រីគ្រប់លក្ខណ៍។ ប្រាសាទនេះសង់លើដីរាបស្មើមានរាងតូចច្រឡឹងដោយថ្មភក់ផ្កាឈូក និង ឥដ្ឋរាង៤ជ្រុងទ្រវែង ហើយមានគូទឹកព័ទ្ធជុំវិញ ប្រាង្គទាំងបីនៃ ប្រាសាទសង់បែរមុខទៅទិសខាងកើត ហើយប្រាង្គកណ្តាលមានតម្កល់ លិង្គព្រះឥសូរ ខាងត្បូងឧទ្ទិសថ្វាយដល់ព្រហ្មញ្ញសាសនា និងខាងជើងឧទ្ទិសថ្វាយដល់ព្រះវិស្ណុ។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រីកាលដើមឡើយមានឈ្មោះថា "ឥសូរបុរៈ" ប្រែថា "បុរីនៃឥសូរ" ប៉ុនែ្តសម័យក្រោយៗមកទៀតគេហៅថា ប្រាសាទបន្ទាយស្រី ទៅវិញដោយសារតែរាងតូចច្រឡឹង និងក្បូរក្បាច់រចនាដ៏ស្រស់ស្អាត និងរស់រវើកនៅ លើផ្ទាំងថ្មពណ៌ផ្កាឈូក។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ប្រាសាទនេះបានទទួលការកោតសរសើរពីភ្ញៀវទេសចរសឹងគ្រប់រូបថា ពិតជាស្រស់ស្អាត ទោះបីមានបរិវេណតូចចង្អៀត បន្តិចមែនតែទ្រង់ទ្រាយ ប្រាសាទលំអទៅដោយចម្លាក់ផ្កាភ្ញី នៃរឿងរ៉ាវដែលទាក់ទងទៅនឹងលទ្ធិទេវរាជ "រឿងរាមកេរ្តិ៏ខែ្មរ" មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះចម្លាក់នីមួយៗ សុទ្ធតែមានលក្ខណៈរស់រវើកបើប្រៀបធៀបទៅ នឹងប្រាសាទដទៃ។
ប្រាសាទបន្ទាយស្រីស្ថិតនៅក្នុងភូមិបន្ទាយស្រី ឃុំបន្ទាយស្រី ស្រុកបន្ទាយស្រី ចំងាយ ៣៩គីឡូម៉ែត្រភាគខាងជើងទីរួមខេត្តសៀមរាប ឃ្លាតពីស្រះស្រង់ ២៧គីឡូម៉ែត្រនិងមានចំងាយ៣២គីឡូម៉ែត្រពីប្រាសាទអង្គរវត្តតាមផ្លូវឆ្ពោះទៅ ភ្នំគូលេន ។ តាមឯកសារប្រវត្តិសាស្រ្តអាណាចក្រខ្មែរបានកត់ត្រាថា ប្រាសាទបន្ទាយស្រីបានកសាងឡើងក្នុងគ្រិស្តសករាជ ៩៦៧ ក្នុងរជកាល ព្រះបាទជេន្រ្ទវរ័្មនគឺមុនការកសាងប្រាសាទអង្គរវត្ត និងអង្គរធំ ដោយព្រហ្មណ៍ម្នាក់ឈ្មោះ យជ្ញវរាហៈ ដែលជាព្រះគូ្ររបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រហ្មញ្ញសាសនា ។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រីធ្វើពីថ្មភក់ពណ៌ស៊ីជម្ពូ និងរំលេចដោយទេពអប្សរចំនួន១៥០០ ដែលទេពអប្សរទាំងអស់សុទ្ធតែខុសគ្នា ហើយលើសពីនេះសិលាចារឹក ផ្កាភ្ញីនៅប្រាសាទបន្ទាយស្រីមានក្បាច់ល្អលើសពីក្បាច់ចម្លាក់នៅលើ ប្រាសាទអង្គទៅទៀតគឺដូចជាក្បាច់ដែលបានឆ្លាក់លើប្រាក់លើ ស្ពាន់ដូច្នេះដែរ ។ បើតាមមគ្គុទេសក៏វិញបញ្ជាក់ថា ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ ទ្រង់ជាអ្នកកសាងប្រាសាទនេះដែលតាមសិលាចារឹថា "ឥសូរបុរៈ" ឈ្មោះត្រីភុវតមហេស្វរៈប្រែថា "ស្ពាននៃព្រះឥសូរជាធំត្រៃភព" ប្រែថា "បុរីព្រះឥសូរ" មិនមែនឈ្មោះបន្ទាយស្រីដូចយើងស្គាល់ទេ ។ ប្រាសាទនេះមានកំពែងថ្មបាយក្រៀមព័ទ្ធ៣ជាន់មានទីលានក្រាលថ្មវែងទៅ ទិសខាងកើត មានគោបុរៈប្រកបដោយក្បាច់វិចិត្រ នៅចំកណ្តាលទីលានមានរោងទងខ្វាត់ខ្វែងក្រឡាចត្រង្គចេញទៅខាង ជើងមួយ ចេញទៅខាងត្បូងបីសុទ្ធសឹងប្រកបដោយក្បាច់រចនាល្អវិចិត្រ ។ សព្វថ្ងៃនេះបាក់ធ្លាក់អស់ហើយសល់តែសរសរច្រូងច្រាងគួរអោយស្តាយ ។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រីជាប្រាសាទមួយដែលមានក្បាច់រចនាយ៉ាងបញ្ចង់ឆើត ឆាយ មានសន្ទឹកភ្ញីវល្លិវិលវង់ល្អិតឆ្មាស្រស់រស់រវីក ដែលមើលទៅគួរអោយនឹកគិតឥតមានក្តីង្ស័យថា " ទេវតានិមិ្មត " ។ សន្លឹកក្បាច់មួយទងៗដែលវិលវង់មូលក្រឡង់អាចទាញភ្នែកគយគន់មើល ម្តងហើយម្តងទៀតនិងអោយឈរទ្រឹងភាំងភ្លេចខ្លួនជញ្ជក់មាត់ដោយ សេចក្តីស្ងើចថ្វីដៃសម្តែងអោយឃើញថា សម័យកសាងប្រាសាទបន្ទាយស្រីនេះជាសម័យនៃការចេះដឹងស្ទាត់ជំនាញ របស់បុព្វបុរស់ខ្មែរនាសម័យនោះ ។ ប្រាសាទបន្ទាយស្រីកន្លងមកត្រូវរងនូវភាពមហន្តរាយ ដោយសារតែសង្គ្រាមបានធ្វើអោយប្រាសាទបុរាណមួយនេះខូចខាតខ្ទេច ខ្ទីអស់យ៉ាងច្រើន ។ របងកំពែងការពារខាងក្រៅត្រូវបានគេធ្វើការជីកគាស់កាយរុករក វត្ថុបុរាណកាលពីអំឡុងប្រទេសស្ថិតនៅក្នុងសង្គ្រាម ។ គំនរដុំថ្មប្រាសាទត្រូវទុករាយប៉ាយនៅមុខប្រាសាទ ។ តួប្រាសាទខាងក្នុងមួយភាគត្រូវបាក់បែកស្រុតទ្រុឌដែលមើលទៅគួ អោយសង្វេគ ។
ដកស្រង់ពី http://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%91%E1%9E%94%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%B6%E1%9E%99%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B8
កម្ពុជា/ខ្មែរ Cambodia/Khmer បង្កើតឡើងដើម្បីកំសាន្ត (មានរឿងពិត មានប្រឌិត ដើម្បីកំសាន្ត) មើលច្រើនអានច្រើន មានការវិភាគច្រើន!!!!
Wednesday, January 19, 2011
Monday, January 17, 2011
ភ្នំគូលេន
ភ្នំគូលេនស្ថិតនៅក្នុងស្រុកស្វាយលើ និងស្រុកវ៉ារិន ចំងាយ ៦០គីឡូម៉ែត្រពីក្រុង និងប្រហែល ២៥គីឡូម៉ែត្រពីសៀមរាបប្រាសាទបន្ទាយស្រី។ ភ្នំគូលេនមានឈ្មោះដើមថា មហិន្រ្ទព៌ត ជាកន្លែងដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ប្រារព្ធធ្វើពិធីទេវរាជ និងប្រកាសឯករាជ្យពីប្រទេសជ្វាក្នុងឆ្នាំ៨០២ ដែលជាពេលដែលសម័យអង្គរកើតឡើង។ ភ្នំនេះជាទីក្រុងរបស់ចក្រខ្មែរ (អាណាចក្រខ្មែរ)ដំបូងគេជិតកន្លះសតវត្សមុនពេលប្តូរទៅហិហរាល័យ ដែលឥឡូងនេះហៅថារលួស។ មានប្រាសាទប្រហែល ២០ ត្រូវបានរកឃើញនៅលើភ្នំនេះ។
ដកស្រង់ពី http://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%97%E1%9F%92%E1%9E%93%E1%9F%86%E1%9E%82%E1%9E%BC%E1%9E%9B%E1%9F%81%E1%9E%93
ដកស្រង់ពី http://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%97%E1%9F%92%E1%9E%93%E1%9F%86%E1%9E%82%E1%9E%BC%E1%9E%9B%E1%9F%81%E1%9E%93
Sunday, January 16, 2011
ការប្រកបរបររកស៊ីស្រុកខ្ញុំ
ការប្រកបរបររកស៊ីស្រុកខ្ញុំ
ពេលវេលានេះគឺជាពេលដែលខ្ញុំមានអារម្មណ៍ស្រស់ថ្លានឹងជាពេលដែលខ្ញុំនឹកគិតដល់គ្រូសារ បងប្អូនរបស់ខ្ញុំនឹកផ្ទះនិងនឹកដល់ស្រុករបស់ខ្ញុំគឺនឹកគិតដល់អ្នកស្រុកភូមិនៅទីនោះហើយក៏គិតពីជីវភាព ប្រចាំថ្ងៃរបស់អ្នកនៅស្រុកខ្ញុំហ្នឹងមានអារម្មណ៍ចាប់កាន់ប៉ិចសរសេរនូវអ្វីដែលខ្ញុំបានគិត។សរសេរចេញ ពីអារម្មណ៍នូវពាក្យពេជ្យដែលហាក់ដូចជាផុសចេញពីគំនិតដែលខ្ញុំចង់បរិយាយនូវអ្វីដែលខ្ញុំបានដឹងឮនិង បានជួបប្រទះទាក់ទងទៅនឹងជីវភាពការប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតអ្នកនៅទីនោះ។ប៉ុន្តែមុននឹងចាប់ផ្តើមខ្ញុំសូម បង្ហាញអំពីស្រុករបស់ខ្ញុំគឺស្រុកសំរោងដែលឥឡូវប្រែក្លាយទៅជាក្រុងសំរោងវិញ។ក្រុងសំរោងគឺជាក្រុង តែមួយរបស់ខេត្តឧត្តរមានជ័យដែលមានផ្ទៃដីសរុប១.៤២៥គីឡូម៉ែតមានប្រជាពលរដ្ឋចំនួន១០.២៩៣ គ្រួសារស្មើនឹង៥១.៣៨២នាក់ក្នុងនោះមានស្រីចំនួន២៤.៧៨៣នាក់។ក្រុងសំរោងមានសង្កាត់ចំនួន៥គឺ សង្កាត់បុស្បូវ,បន្សាយរាក់,សំរោង,កូនក្រៀលនិងសង្កាត់អូស្មាច់ដែលមានភូមិទទួលស្គាល់ពីក្រសួង មហាផ្ទៃចំនួន៤៧ភូមិនិងភូមិមិនទាន់មានប្រកាសចំនួន២៤ភូមិ។ខ្ញុំរស់នៅខេត្តឧត្តរមានជ័យក្រុងសំរោង សង្កាត់សំរោងភូមិសំរោងគិតៗទៅខ្ញុំក៏ជាអ្នកក្រុងដែរតើ!បើតាមស្តាប់ទៅហាក់ដូចជាតំបន់ហ្នឹងមានការ រីកចំរើនណាស់តែតាមពិតទៅមានឯណាខ្ញុំគិតថាប្រជាជនពុំទាន់មានជីវភាពធូធារនៅឡើយទេគឺនៅមាន ភាពខ្សត់ខ្សោយនៅឡើយទេ។ប្រជាពលរដ្ឋនៅទីនោះភាគច្រើនប្រកបរបរកសិកម្ម។ដែលប្រជាជនមួយ ចំនួនមានដីស្រែច្រើនគួសមតែទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយក៏ប្រជាជនពុំសូវទទួលបានទិន្នផលច្រើនដែរ ព្រោះការធ្វើស្រែគឺពឹងផ្អែកទៅលើទឹកភ្លៀងដែលគេហៅថាធ្វើស្រែប្រវាស់មេឃនោះឯងគឺធ្វើតែរដូវវស្សា ព្រោះគ្មានប្រឡាយទឹកសំរាប់ផ្គត់ផ្គង់គ្មានទំនប់ទប់ទឹកគ្មានអាងទប់ទឹកនោះទេ។និយាយរឿងដីនឹកឃើញ កាលបួនប្រាំឆ្នាំមុនដែលដីឡើងថ្លៃធ្វើអោយអ្នកមានដីសប្បាយរីករាយលក់ដីបានប្រាក់កាសច្រើនគួសម សំរាប់ប្រកបរបរកស៊ីទិញសំភារះឧបករណ៏ប្រើប្រាស់។ចំនែកអ្នកលក់ដូរក៏លក់ដាច់ខ្លាំងណាស់ដែរព្រោះ ប្រជាជនសំបូរប្រាក់កាសសំរាប់ចាយវាយ។ហើយក៏មានមនុស្សម្នារមួយចំនួនមានលុយច្រើនសំរុកទិញដី សំរាប់ទុកលក់បានចំនេញនៅថ្ងៃខាងមុខអ្នកខ្លះចងការធនាគាយកលុយមករកស៊ីដី(សូមកុំច្រឡំមិនមែន ជាសត្វជន្លេនទេ)ខ្លះហៅថារកស៊ីគក់ជេដីដើម្បីចំនេញកម្រៃជើងសារ។ខ្លះគេសមប្រកបតែមួយចំនួនធំ តាមខ្ញុំដឹងមានអញ្ជឹងឯណាគឺពេលដែលទិញដីបានមិនទាន់ទាំងបានលក់ផងស្រាប់តែដីលក់លែងចេញធ្វើ អោយអស់លុយខ្លះចងការគេអត់ទាំងលុយបង់ការប្រាក់ក៏មានដែរ(តើទាំងអស់នេះបណ្ដាលមកពីអ្វី?)។ ត្រឡប់មកអ្នកលក់ដូរវិញឥឡូវនេះក៏លក់មិនសូវដាច់ដូចកាលមុនក៏ពីព្រោះតែប្រជាជននៅទីនោះរកចំនូល បានតិចតួចនិងស្រែស្រូវមិនសូវកើតផងនោះ។មួយចំនួនប្រកបរបកសិកម្មកាប់គាស់ដាំដំនាំបន្លែបន្លុកផ្លែ ឈើហូបផ្លែចិញ្ចឹមសត្វឃើញថារបរនេះគឺបានចំនូលគួសមតែលក្ខណះខ្នាតតូចពុំផ្ដល់តំរូវការប្រចាំថ្ងៃបាន គ្រប់គ្រាន់។ដូច្នោះហើយមួយចំនួនធំត្រូវនាំចូលពីប្រទេសថៃតាមច្រកអូស្មាច់និងច្រកផ្សេងទៀតដូចជានំចំ ណីឧបករណ៏ប្រើប្រាស់បន្លែផ្លែឈើសាច់សត្វត្រី…..។ហើយក៏មានប្រជាជនមួយចំនួនទៀតពេញកំលាំងធ្វើ ការបែជាធ្វើការចំណាកស្រុកទៅរកការងារឆ្លងដែនដែលប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់។តែក៏នៅមានមួយចំនួនតូច នៅខាងភូមិឈូកខ្នារមានប្រកបរបរត្បាញក្រម៉ាចិញ្ចឹមនាងដើម្បីយកសរសៃសូត្រសំរាប់ត្បាញហូលផាមួង ក្រមាតែសូមបញ្ជាក់ថាមានតិចតួចតែប៉ុន្នោះ។មួយចំនួនទៀតនោះជាអ្នកធ្វើការមន្រ្តីរាជការតាមស្ថាប័នរដ្ឋ ហើយក៏មានអង្គការមួយចំនួនតូចហើយអ្នកធ្វើការតាមស្ថាប័នទាំងនោះភាគច្រើនជាអ្នកមកពីខេត្តផ្សេងៗពុំ សូវមានអ្នកក្នុងស្រុកផ្ទាល់នោះទេ។ទាំងនេះគឺជាមុខរបរដែលខ្ញុំរៀបរាប់ហើយនូវមានរបរច្រើនទៀតដែលខ្ញុំ មិនបានលើកមកនិយាយអស់ហើយការងារទាំងនោះមានទាំងការងារសុចរិតនិងទុចរិត។តែខ្ញុំសូមលើកយក មកបង្ហាញបន្តិចទៀតទៅលើមុខរបរទាំងប៉ុន្មានដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ។មានអ្នកខ្លះមានរោងម៉ាស៊ីនកិន ស្រូវម៉ាស៊ីនផលិតទឹកកកឡឥដ្ឋរោងម៉ាស៊ីនអាឈើដែលពួកគាត់គឺធូធារ។អ្នកខ្លះរកអុសរកឈើមកដុតធ្វើ ធ្យូងសំរាប់លក់។ហើយក៏មានផងដែរដោយជីវភាពលំបាករករបរបរបាញ់សត្វកាប់ឈើទោះដឹងថាខុសច្បាប់ រកឈើក្រាក់សំរាប់សង់របងរឺសរសរក្រាក់។តែឈ្មួញមួយចំនួនជួញដូររកស៊ីឈើខ្នាតធំកាប់បំផ្លាញគិតតែ ផលប្រយោជន៏របស់ខ្លួនហើយជនទាំងនេះរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែលុបបំបាត់អស់។អាស្រ័យដូចបានសរសេរ ខាងលើធ្វើអោយខ្ញុំយល់ថាប្រជាជននៅទីនោះពុំទាន់មានជីវភាពធូធារនូវឡើយហើយមុខរបរទាំងអស់នេះ ទាំងសុចរិតនិងទុច្ចរិតក៏មិនមែនមានតែស្រុកខ្ញុំនោះដែរ៕
Wednesday, January 12, 2011
ភ្នំបូកគោ
ភ្នំបូកគោមានចំងាយ ៤២គីឡូម៉ែត្រពីក្រុងកំពត ។ ក្រុមបរទេសបានមកដល់ដំបូងគេនៅឆ្នាំ១៩១៧ លុះក្រោមមកជនជាតិបារាំងម្នាក់ឈ្មោះ រូលួស បានរៀបចំឡើងនាថ្ងៃទី១៣ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩២២ ក្នុងរាជ្ជកាលព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ។ កាលដំបូងឡើយ បូកគោជាទីកន្លែងសំរាប់សំរាកលំហែកាយរបស់ពួកអាណានិគមបារាំងក្នុង ការផ្លាស់ប្តូរធាតុអាកាសនៃតំបន់វាលរាបទីតំបន់កំពូលភ្នំនា ឆ្នេរសមុទ្រ។ ភ្នំបូកគោមានកំពស់ ១០៧៥ម៉ែត្រ ធាតុអាកាសនៅទីនោះមានភាពត្រជាក់បង្គួរ រុក្ខជាតិទាំងទ្បាយមានភាពរីកស្រស់គ្រប់ពេលវេលា ព្រមទាំងមានទេសភាពធម្មជាតិដ៏ល្អៗ ដូចជាមានផ្ទាំងថ្មដាធំៗជាច្រើនឥតគណនានៅរាយប៉ាយក្រោមដើម រុក្ខជាតិ ខ្លះនៅកណ្តាលវាល ខ្លះទៀតមើលទៅមានរាងដូចជារូបសត្វផ្សេងៗ ឬ ជារាងសំពៅ ... ។ ពីកំពូលភ្នំបូកគោ គេអាចមើលឃើញនូវទិដ្ឋទាពខ្លះៗនៃក្រុងកំពត ក្រុងកែប ក្រុងព្រះសីហនុ ព្រមទាំងផ្ទៃសមុទ្រពណ៌ខៀវស្រងាត់ធំល្ហល្ហេវជាប់ជើងមេឃ។
ដកស្រង់ពី៖ http://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%97%E1%9F%92%E1%9E%93%E1%9F%86%E1%9E%94%E1%9E%BC%E1%9E%80%E1%9E%82%E1%9F%84
Monday, January 10, 2011
ប្រាសាទអង្គរវត្ត
អង្គរវត្តស្ថិតនៅក្នុងខេត្តសៀមរាប។ នគរវត្ដជាស្នាដៃដ៏ធំចំបងអស្ចារ្យរបស់ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ ដែលមានឈ្មោះល្បីល្បាញរន្ទឺសុះសាយ ទៅគ្រប់ទិសទី លើពិភពលោក មិនតែប៉ុណ្ណោះ ប្រាសាទនគរវត្ដក៏ជារូបភាពតំនាងប្រទេសជាតិខ្មែរផងដែរ។ នគរវត្ដមានកសិណ រឺគូទឹកព័ទ្ធជុំ វិញប្រហែលជា ១៦គ.ម ចំនែកកសិណពិតប្រាកដរបស់ប្រាសាទ មានបណ្តោយប្រវែង១៥០០ម x ទទឹង១៣០០ម លើ២០០ម ផ្លូវធំដើរចូលពីទិស ខាងលិចទៅដល់ប្រាសាទកណ្តាលមានប្រវែង២៥០ម ឯកំពូលកណ្ដាលខ្ពស់ធំជាងគេបំផុតរបស់នគរវត្ដ មានកំពស់ ៦៥ម ។ ប្រាសាទអង្គរវត្ត មានទីតាំងស្ថិតនៅភាគខាងជើងនៃក្រុងសៀមរាប ក្នុងស្រុកសៀមរាប មានចំងាយ ៧ គ.ម ពីទីរួមខេត្ត តាមផ្លូវកូម៉ៃ ឬផ្លូវសាលដឺ ហ្គោល។ ប្រាសាទអង្គរវត្តត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គ ការយូណេស្កូ នៅឆ្នាំ១៩៩២។ ប្រាសាទអង្គរវត្តត្រូវបានរកឃើញឡើងវិញដោយ ប្រវត្តិវិទូបារាំងលោក ហង់រី មូហូ(Henri Mouhot) នៅឆ្នាំ១៨៦០។
ប្រវត្តិ
ប្រាសាទអង្គរវត្តបានសាងសង់ នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១២ ដោយព្រះបាទព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២(ខ្លះសរសេរ : ព្រះបាទសូរិយាវរ្ម័នទី២) (១១១៣—១១៥០) ដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយព្រះវិស្ណុ ក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ប្រាសាទនេះមានលក្ខណៈល្អវិចិត្រ និងបង្ហាញនូវសិល្បៈខ្មែរដ៏អស្ចារ្យដល់កំពូល[១]។
បើតាមលោកហ្សែសឺដែស ប្រាសាទអង្គរវត្តគឺតំណាងអោយពិភពលោក។ ប្រាង្គកណ្តាលតំណាងអោយភ្នំព្រះសុមេរុដែលស្ថិតនៅកណ្តាលពិភពលោក។ ប្រាង្គទាំង៥ តំណាងអោយកំពូលភ្នំព្រះសុមេរុដែលជាជាយផែនដី និងគូទឹកព័ទ្ធជុំវិញប្រាសាទគឺ ជាសមុទ្រដែលព័ទ្ធជុំវិញ។ ប្រាសាទអង្គរវត្តមានឈ្មោះដើមថា ប្រាសាទបរមវិស្ណុលោក។ ប៉ុន្តែការវិវត្តន៍នៃឈ្មោះអង្គរវត្តនេះ អាចត្រូវបានគេយកតាមប្រវត្តិសាស្រ្ត។ ស្លាកស្នាមដំបូងគឺ មាននៅសតវត្សរ៍ទី១៦។ ជាការពិតណាស់ប្រាសាទនេះបាន ក្លាយទៅជា កន្លែងពុទ្ធសាសនាដ៏ល្បីល្បាញមួយ។ តាមសិលាចារិកនៅសតវត្សរ៍ទី ១៦ ឈ្មោះនៃប្រាសាទអង្គរវត្តគឺ ព្រះមហានគរឥន្រ្ទប្រត្ថព្រះពិស្ណុលោក (ឥន្រ្ទប្រត្ថ ជាភាសាសំស្រ្កឹត ហើយបានក្លាយទៅជាភាសាបាលី ឥន្ទបត្ថ បញ្ជាក់ទៅលើការឆ្លងពីព្រហ្មមញ្ញសាសនា ទៅព្រះពុទ្ធសាសនាហិនយាន។ ពាក្យឥន្រ្ទប្រត្ថ មានន័យថា ទីក្រុងរបស់ព្រះឥន្ទ ។ ក្នុងព្រហ្មមញ្ញសាសនា គេជឿថាព្រះឥន្ទមានទីកន្លែននៅលើដី។ ពាក្យនេះជាកន្លែងសំរាប់ គោរពបូជា។ ឧទាហរណ៍ដូចជាវត្តទាំងពីរនៅក្នុង ប្រាសាទអង្គរវត្តមានឈ្មោះថា ឥន្ទបត្ថបុរីខាងត្បូង និង ឥន្ទបត្ថបុរីខាងជើង ។ ការហៅទៅលើឈ្មោះថា ពិស្ណុលោក គឺសំរាប់រំលឹកទៅដល់ មរណៈនាមរបស់ស្តេច ដែលបានកសាងប្រាសាទនេះ គឺ បរមវិស្ណុលោក រីឯ ស្រីសុធរ ជាការហៅដើម្បីរំលឹកឡើងវិញ ទៅលើឈ្មោះទីក្រុងចាស់នៅអង្គរ ឈ្មោះថា ស្រីយសោថបុរ ។) ហើយមួយចំនែកទៀតនៅសតវត្យរ៍ទី ១៧ ហៅថាឥន្ទបត្ថម្ភានគរ ស្រីសុធរវពិស្ណុលោក ។ ចំនែកឈ្មោះថាអង្គរវត្ត គឺជាឈ្មោះសាមញ្ញសំរាប់កំណត់បូជនីយដ្ឋាននេះ។ ចំពោះប្រជាជនខ្មែរ ពិសេសអ្នករស់នៅខេត្តសៀមរាប ច្រើនហៅឈ្មោះរួមមួយគឺ អង្គរវត្តតូច។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនិពន្ធអឺរ៉ុប ទាំងអស់បានកំណត់ហៅឈ្មោះរួមមួយគឺ អង្គរវត្ត។
ស្ថាបត្យកម្ម
ប្រាសាទអង្គរមានកម្ពស់ ៦៥ម៉ែត្រ មានក្រលាផ្ទៃប្រហែល ២០០ហិចតា រាងចតុកោណ ដែលកំណត់ដោយកំពែងព័ទ្ធជុំវិញ និង គូទឹក ដែលមានទទឹង ២០០ម៉ែត្រ។ បរិវេណនៃកំពែង គឺមានប្រវែងប្រហែល ៥,៥គ.ម ។ ផ្លូវចូលធ្វើអំពីថ្មភក់មានប្រវែងបណ្តោយ ២៥០ម៉ែត្រ និងទទឹង ១២ម៉ែត្រ ។ ដោយសារតែទំហំដ៏ធំ និងស្ថាបត្យកម្មដ៏អស្ចារ្យនេះ មានមនុស្សមួយចំនួនគិតថា ប្រាសាទអង្គរវត្តមិនមែនជាស្នាដៃរបស់មនុស្សទេ គឺជាស្នាដៃរបស់អាទិទេព ។
នៅខាងមុខផ្លូវចូលមានតោថ្មធំៗ ឈរយាមនៅអមសងខាងផ្លូវ ។ នៅខាងចុងនៃផ្លូវចូលនោះ មានគោបុរៈប្រាង្គបី ដែលមានកម្ពស់ខុសគ្នា ហើយប្រាង្គផ្នែកខាងលើត្រូវបានដួលរលំហើយ ។ នៅគោបុរៈនោះ មានថែវដែលមានកំពូលជាវូត ។ បន្ទាប់ពី គោបុរៈមកគឺមានផ្លូវមួយដែលមានប្រវែងបណ្តោយ ៣៥០ម៉ែត្រ និង ទទឹង ៩ម៉ែត្រ ធ្វើពីថ្មភក់ និង បង្កាន់ដៃនាគនៅអមសងខាង ។
ចម្លាក់ថែវនៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទអង្គរវត្ត
ចម្លាក់ថែវដែលព័ទ្ធជុំវិញប្រាសាទអង្គរវត្តនៅ ជាន់ទី១ ជាចម្លាក់លើថ្មភក់មានទំហំ ១,២០០ម៉ែត្រការេ។ ចម្លាក់នោះចែកជា ៨ផ្ទាំង និង ២ ផ្ទាំង នៅពន្លាជ្រុងនៃ ថែវខាងលិច។ សាច់រឿង នៃចម្លាក់នោះចាប់ផ្តើមតាម ជួរដេក តាមជញ្ជាំងពីធ្វេងទៅស្តាំ។ នៅកន្លែងខ្លះមានព្រំផងដែរ។ សាច់រឿងនោះត្រូវបានរៀបចំតាមរបៀប គឺដាច់ពីគ្នា ឬស្ថិតនៅពី លើគ្នា។ ចម្លាក់នេះត្រូវមើលពីធ្វេងទៅស្តាំ។ អ្នកទស្សនាគួរដើរមើលដោយចូលតាមច្រកកណ្តាលខាងលិច រួចបត់ស្តាំ និង ដើរជុំវិញ។ ចម្លាក់ទាំងនោះរួមមាន៖
(១) ថែវខាងលិច(ត្បូង) : បង្ហាញពីចម្បាំងរបស់គូរុសាត្រា (មហាភារតៈ) ។
(២) ពន្លាជ្រុង(និរតី) : បង្ហាញពី ឆាកនៃរឿងរាមកេរិ៍្ត ។
(៣) ថែវខាងត្បូង(លិច) : បង្ហាញពីព្យុហយាត្រារបស់ព្រះបាទសូរ្យវ័រ្មនទី ២ ។
(៤) ថែវខាងត្បូង(កើត) : បង្ហាញពីរឿងឋានសួគ៌ និង ឋាននរក ។
(៦) ថែវខាងកើត(ជិតផ្លូវចូល) : ជាសិលាចារិក ។
(៧) ថែវខាងកើត(ជើង) : បង្ហាញពីជ័យជំនះរបស់ព្រះវិស្ណុ លើពួកអសុរៈ ។
(៨) ថែវខាងជើង(កើត) : បង្ហាញពីជ័យជំនះរបស់ក្រឹស្ណៈ និង បាណ្ឍៈ ។
(៩) ថែវខាងជើង(លិច) : បង្ហាញពីចម្បាំងរវាងទេតា និងពួកអសុរៈ ។
(១០) ពន្លាជ្រុង(ពាយព្យ) : បង្ហាញពីឆាកនៃរឿងរាមកេរិ៍្ត ។
(១១) ថែវខាងលិច(ជើង) : បង្ហាញពីចម្បាំងនៅក្រុងលង្កា(រឿងរាមកេរិ៍្ត) ។
ទីរួមខេត្ត | ||||||
ស្រុក | ||||||
ភូមិសាស្រ្ត | ||||||
តំបន់អង្គរ | ||||||
ទឹកដីខេត្តសៀមរាប | ||||||
ឯកសារយោង
- ↑ សៀវភៅតំបន់ទេសចរណ៍នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បោះពុម្ភលើកទី ២ ឆ្នាំ ២០០៥ ដោយ កែវ ភួង
Bottom of Form
ភ្នំឧដុង្គ
ភ្នំឧដុង្គ,ភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ រឺ ភ្នំអដ្ឋរស្ស
ភ្នំឧដុង្គ ភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ ភ្នំអដ្ឋរស្ស | |
ប្រទេស | កម្ពុជា |
ខេត្ត | |
ស្រុក | |
ឃុំ | ឃុំផ្សារដែក និងឃុំភ្នំបាត |
ភ្នំឧដុង្តជាអតីតរាជធានីនាសតវត្សរ៍ទី ១៧ (ពីឆ្នាំ១៦១៨ ដល់ឆ្នាំ ១៨៦៦) ហើយត្រូវបានបោះបង់ចោលដោយព្រះបាទនរោត្តម នៅឆ្នាំ១៩៦៦ ដោយផ្លាស់រាជធានីទៅកាន់រាជធានីភ្នំពេញរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ ភ្នំឧដុង្តមានចំងាយប្រមាណ៤០គីឡូម៉ែត្រពីភាគពាយព្យនៃក្រុងភ្នំពេញ។ ទីកន្លែងនេះមានការទាក់ទាញជាថ្មី បន្ទាប់ពីការកសាង ព្រះសក្យមុនីចេតិយដ៏ធំនៅលើកំពូលភ្នំឧដុង្គជ្រុងខាងជើង ដែលមើលទៅឃើញធំខ្ពស់ និងមានភាពស្រស់បំព្រង។ ភ្នំឧដុង្តស្ថិតនៅក្នុងឃុំផ្សារដែក និងឃុំភ្នំបាត ស្រុកពញាឭ ខេត្តកណ្តាល។ ភ្នំនេះមានឈ្មោះបីគឺ ភ្នំឧដុង្គ ភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ និងភ្នំអដ្ឋរស្ស។ នៅលើកំពូលភ្នំ បើសម្លឹងទៅក្រោមឃើញទិដ្ឋភាពគួរជាទីទស្សនា បីដូចជាខ្លួនយើងកំពុងជិះលើយន្តហោះ ព្រោះមើលទៅឃើញដើមត្នោត ផ្ទះ ស្រែ ចម្ការ របស់អ្នកស្រុកព័ទ្ឋជុំវិញនោះហើយបើមើលទៅលិចឃើញ ភ្នំស្ទុងៗនៅឆ្ងាយសន្លឹម មើលទៅកើតឃើញ ដៃទនេ្លសាប និងភូមិអ្នកស្រុកកំពង់ហ្លួងមើលទៅជើងឃើញ ភូមិវាំងចាស់ និង ផ្សារឧដុង្គ និងខាងត្បូងឃើញផ្លូវជាតិលេខ៥ ទៅភ្នំពេញយ៉ាងវែងបីដូច ខែ្សពួរមួយចង្វាយ ។ មានទីកនែ្លងបែ្លកៗ និងសម្រាប់សក្ការបូជា មានកនែ្លងសម្រាប់ អង្គុយលំហែមើល ទេសភាពដ៏ត្រកាលពីលើកំពូលភ្នំ និង មានម្អូបចំណីលក់ ជូនភ្ញៀវដែលបាន ទៅកម្សាន្តនៅភ្នំឧដុង្គ ឬអ្នកខ្លះហៅថា ភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ និងខ្លះទៀតហៅថា ភ្នំ អដ្ឋរស្ស ដែលទីនោះ ហើយជាអតីតរាជធានីនាសតវត្សរ៍ទី ១៧ ។ ភ្នំនេះជាទីកនែ្លងសម្រាប់បញ្ចុះសពនៃ ព្រះរាជវង្សានុវង្ស និងជាកនែ្លងដែល ព្រះរាជាទ្រង់ព្រះរាជានុញ្ញាត ឲ្យសាងសង់វត្ត និង ព្រះវិហារ ។ ការដែលគេហៅ "ភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ" ដោយសារព្រះមហាក្សត្រជំនាន់នោះយល់ថា ភ្នំនេះមិនខ្ពស់ពេក ហើយស្ថិតនៅកែ្បរ ឧដុង្គ ជារាជវាំងស្រាប់ ព្រះរាជាក៏ទ្រង់ចាត់ឲ្យសាងព្រះចេតិយធំៗ និងមានចម្លាក់លម្អ សម្រាប់បញ្ចុះព្រះបរមអដ្ឋិ និង ព្រះអដ្ឋិនៃព្រះរាជវង្សានុវង្ស ដោយចាប់សាងបូជនីយដ្ឋាននោះ ដោយកម្លាំងព្រះរាជទ្រព្យ ផ្ទាល់ព្រះអង្គទើបសន្មតថា" ភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ " ។ បើគេធ្វើដំណើរ ឡើងលើភ្នំតាមជណ្តើរ ខាងជើងដែលទើប ធ្វើថ្មីនោះមានចំនួន ៥០៩កាំដំបូងនឹងបានឃើញ ព្រះសក្យមុនីចេតិយ៍ធំ និងស្អាត មានកម្ពស់ ៤០ម៉ែត្រ ។ ព្រះសក្យមុនីចេតិយ ចាប់បញ្ចុះបឋមសិលា នាថៃ្ងព្រហស្បតិ៏ ៩រោច ខែទុតិយាសាធ ឆ្នាំជូត អដ្ឋស័ក ពុទ្ឋសករាជ ២៥៤០ ត្រូវនឹងថៃ្ង៨ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៩៦។
មាតិកា |
១.ប្រវត្តិ នៃក្រុងឧដុង្គ
បើតាមឯកសាររឿងព្រេងខែ្មរភាគ៥ របស់ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខែ្មរ បញ្ជាក់ថា ទីក្រុងឧដុង្គចាប់កសាងឡើងក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៧ ក្នុងរជ្ជកាល ព្រះបាទសមេ្តចព្រះជ័យជេដ្ឋាទី២ ។ ក្នុងពុទ្ឋសករាជ ២១៦៤ នៃគ្រិស្តសករាជ ១៦២០ ព្រះបាទសមេ្តចព្រះជ័យជេដ្ឋា សេ្តចគង់នៅ ព្រះរាជវាំងល្វាឯម ទ្រង់បាននាំ សេនាបតី និងនាមឺនសព្វមុខមន្រ្តីចុះ ព្រះរាជទីនាំងនាវាសេ្តចយាងទៅប្រពាតនៅ តំបន់អូរក្រុងលាយ ក្នុងខេត្តសំរោងទង ទ្រង់ប្រថាប់នៅ ព្រះពន្លាជាយូរថៃ្ង រួចសេ្តចយាង ទៅក្រសាលនៅតាដុងយាយជ័យ ទ្រង់ក៏ទត ឃើញទីទួលមួយនៅ តំបន់ស្រះកែវ ជាទីមានទេសភាពល្អក៏ទ្រង់ចាប់ ព្រះទ័យហើយទ្រង់មានព្រះតម្រាស់ជាមួយមន្រ្តី មានហោធិបតីជាដើមថា យើងចង់សាងព្រះរាជវាំងគង់នៅទីនេះ តើអស់អ្នកទាំងពួងយល់ថាមេ្តច? ឧកញ្ញ៉ាហោរាធិបតីមុំ គន់គូរពិនិត្យ មើលទីដីនោះដោយ ក្បួនហោរាសាស្រ្តហើយក្រាបបង្គំទូលថា " ទីនេះជាទីជយភូមិល្អណាស់ត្រូវតាមក្បួនទាយថា នឹងមានឬទ្ឋិតេជះ ឈ្នះអស់សត្រូវទាំង ៨ទិស " ព្រះរាជាទ្រង់ជ្រាបដូច្នោះ ក៏ចាត់ឧកញ៉ាក្រឡា-ហោមកែវ ឲ្យជានាយកចាត់ការកសាងព្រះរាជវាំងនៅតំបន់ស្រះកែវនេះ នៅថៃ្ង៥កើត ខែផល្គុណ ឆ្នាំវក ទោស័កពុទ្ឋ-សករាជ២១៦៤ គ្រិស្តសករាជ១៦២០ សេ្តចបានតាំងព្រះនាមព្រះនគរ (ទីក្រុង)ថ្មីនោះថា ព្រះបរមរាជ វាំងមហានគរឧដុង្គ-មានជ័យបុរីរម្យឧត្តមរាជនិវេសនដ្ឋាន ដែលហៅខ្លីថា ក្រុងឧដុង្គមានជ័យ។
២.ចេតិយ ត្រៃត្រិង្ស
ឡើងទៅ ស្ថិតនៅខាងឆេ្វងដៃកែ្បរ ព្រះសក្យមុនីចេតិយទើបធ្វើថ្មីនោះ គឺឃើញមានចេតិយធំៗពីរ នៅកែ្បរគ្នា ក្នុងនោះចេតិយខាង ជើងមានឆ្លាក់រូបដំរី លេចក្បាលធ្លោ ឡើងប៉ុន ដំរីមែនទែន គេហៅថា "ចេតិយសាមពាន់" ត្រូវបានកសាងឡើងតាំងពី គ្រិស្តសករាជ ១៦២៣ ដោយព្រះបាទជ័យជេដ្ឋា ដើម្បីបញ្ចុះព្រះបរមអដ្ឋិនៃ ព្រះបាទស្រីសុរិយោពណ៌ ជាព្រះរាជបិតាចេតិយខាងត្បូង ជាប់គ្នានោះ កសាងឡើងក្នុងគ្រិស្តសករាជ ១៨៩១ ដោយ ព្រះបាទសមេ្តចព្រះនរោត្តម ដើម្បីបញ្ចុះ ព្រះបរមអដ្ឋិនៃព្រះបាទសមេ្តចព្រះអង្គ ឌួង ជាព្រះវររាជបិតា ចុះតាមជណ្តើរថ្មទៅត្បូងបន្តិច គេនឹងឃើញចេតិយដ៏ធំមួយទៀតដែលជាចេតិយរបស់ព្រះករុណាព្រះ ខត្តិយសកោដ្ឋព្រះបាទសមេ្តចព្រះស៊ីសុវត្ថិមុនីវង្ស មានក្បូរក្បាច់ហាក់ស្អាតបាត នៅឡើយចេតិយធំៗ ទាំង៣ ស្ថិតលើកំពូល ភ្នំឧត្តុង្គ ជ្រុងខាងជើង ត្រូវបានគេហៅថា " ចេតិយត្រៃត្រិង្ស ។
៣.ទីកនែ្លងបែ្លកៗលើភ្នំឧត្តុង្គ
ចុះតាមជណ្តើរថ្មទៅត្បូងបានបន្តិច មានកនែ្លងមួយដែល អ្នកស្រុកប្រាប់ថាជា "មាត់រូង" ប៉ុនែ្តពុំឃើញមានរូងឡើយ កាលពីសម័យដើម គឺមានរូងធំមួយតែងត្រូវបាន ព្រះសង្ឃធុតង្គនិមន្ត ចេញចូលតាមរូងនេះ ដោយនិយាយថា រូងនោះចូលទៅដល់ ភ្នំប្រសិទ្ឋិ៏ឯណោះ ។ តែក្រោយមក ពុំដឹងមូលហេតុអ្វីទេ ក៏ស្រាប់តែមានការបិទមាត់រូង សន្ឋប់ចោលរហូតមក បន្តដំណើរទៅត្បូងទៀតគេនឹងឃើញគុហាជញ្ជាំងថ្មបាយកៀ្រម មួយតូច មានតម្កល់ព្រះពុទ្ឋរូប មួយអង្គហៅថា "លោកតាដំបងដែក" ដែលអ្នកស្រុកនៅទីនោះប្រាប់ថា គេតែងទៅធ្វើការបន់ស្រន់នៅទីនោះព្រោះល្បីថា ពូកែស័ក្តិសិទ្ឋិ នៅក្នុងវិហារមានព្រះពុទ្ឋរូបមារ វិជ័យមួយដ៏ធំសម្បើម តែមកដល់ពេលនេះ ខូចបាក់បែកអស់ ទៅហើយ ។ ដោយសារព្រះពុទ្ឋរូបមានកម្ពស់ដល់ទៅ ១៨ហត្ថទើបអ្នកស្រុកសន្មតនាមព្រះវិហារនេះថា "វិហារអដ្ឋរស្ស" មានន័យសំដៅព្រះពុទ្ឋរូបកម្ពស់ ១៨ហត្ថ។
ដកស្រង់ពីhttp://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%97%E1%9F%92%E1%9E%93%E1%9F%86%E1%9E%A7%E1%9E%8A%E1%9E%BB%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%82
Tuesday, January 4, 2011
Subscribe to:
Posts (Atom)